Het Joods Museum van België heeft het genoegen een nieuwe tentoonstelling voor te stellen die gewijd is aan de Amerikaanse conceptuele kunstenaar Sol LeWitt (1928-2007). De tentoonstelling is georganiseerd door Barbara Cuglietta en Stephanie Manasseh in samenwerking met de nalatenschap van de kunstenaar.

Aan de hand van een unieke selectie van muurtekeningen, werken op papier, gouaches, structuren en archieven uit de jaren 1960 tot 2000, wil deze tentoonstelling de diversiteit en eenheid in Sol LeWitts producties belichten. Het zal een dubbele ‘première’ zijn: een verkenning van zijn Joodse erfenis en een onderzoek naar zijn banden met België. Het zal ook gepaard gaan met de lancering van de nieuwe Sol LeWitt-toepassing die door Microsoft is gecreëerd.

De tentoonstelling

Solomon (Sol) LeWitt, geboren in Hartford, Connecticut, in een familie van joodse immigranten uit Rusland, is een van de pioniers van de conceptuele en minimalistische kunst, bekend om zijn Wall Drawings. Hoewel hij niet religieus is en een seculier leven leidt, heeft Sol LeWitt gedurende zijn hele leven een stille maar hardnekkige band met zijn Joodse erfenis onderhouden. In de jaren negentig raakte hij actiever betrokken bij zijn gemeenschap in Chester, Connecticut. Hij ontwierp de nieuwe synagoge van de Reform Gemeente Beth Shalom Rodfe Zedek, die in 2001 werd geopend. Voor Sol LeWitt was het ontwerp van een synagoge “een probleem van geometrische vormen in een ruimte die in overeenstemming is met het ritueel gebruik”. Aan de hand van archieven, tekeningen, foto’s en getuigenissen verkent de tentoonstelling de ontstaansgeschiedenis van dit grote project, dat tot nu toe weinig bekend is gebleven bij het grote publiek.

De tentoonstelling belicht ook een ander vergeten aspect van Sol LeWitts carrière: de nauwe relaties die de kunstenaar in de loop van zijn carrière ontwikkelde met in België gevestigde verzamelaars, galeriehouders en kunstenaars. Zo zal onder meer Wall Drawing #138, voor het eerst gemaakt in Brussel in de galerie MTL – die een pioniersrol speelde bij de introductie van conceptuele kunst in België – worden gepresenteerd, evenals Sol LeWitts samenwerking met architect Charles Vandenhove bij het ontwerp van het Universitair Ziekenhuis in Luik.

Alle werken op de tentoonstelling zijn afkomstig uit Belgische openbare en privé-collecties, alsook uit de LeWitt Collection. De Wall Drawings, die rechtstreeks op de muren van het Joods Museum van België zijn aangebracht, vormen een uitzonderlijke participatieve ervaring, waarbij in Brussel gevestigde jonge kunstenaars en kunststudenten worden samengebracht met professionele tekenaars uit de studio van LeWitt. Voor elke muurtekening worden teams gevormd rond een professionele assistent die de leerlingen begeleidt en stuurt. Dit educatieve initiatief is een unieke kans voor hen om betrokken te zijn bij het creatieve proces van een van de grootste Amerikaanse kunstenaars.

4. Wall Drawing #528G, 1987, india ink and color ink wash. Installation view at the Jewish Museum of Belgium (c) Private Collection, Belgium / Image: Hugard & Vanoverschelde

Julien Friedler, zoon van Joodse ouders uit Transsylvanië (nu Roemenië), werd in 1950 in Brussel geboren. Zijn werk is fundamenteel atypisch en bedoeld om te bewegen en zichzelf te veranderen .

De tentoonstelling toont een cyclus van schilderijen op papier en laat de bezoeker een intieme reis zien in de vorm van vrije associaties, in een sterk, suggestief, archetypisch werk, als een introspectieve dagdroom, een denkbeeldige transcriptie van een dubbelzinnige realiteit tussen verwondering en ontgoocheling, tussen schittering en verontrustende expressie van duistere krachten. Friedler geeft de evocaties van deze quasi-hypnotische duik in het onderbewuste weer door een beweging, een kleur, bijna zoals ‘une écriture automatique’, een instinctief spoor op papier.

Het Joods Museum van België presenteert een nieuwe tentoonstelling gewijd aan de Amerikaanse conceptuele kunstenaar Sol LeWitt (1928-2007). De tentoonstelling wordt georganiseerd door Barbara Cuglietta en Stephanie Manasseh in samenwerking met de nalatenschap van de kunstenaar. 

Aan de hand van een unieke selectie van Wall Drawings (muurtekeningen), werken op papier, gouaches, structuren en archiefmateriaal uit de jaren 1960 tot 2000, belicht deze tentoonstelling de diversiteit en eenheid in Sol LeWitts productieve oeuvre. Het wordt een dubbele première: een verkenning van zijn Joodse roots en een onderzoek naar zijn banden met België. De tentoonstelling gaat ook gepaard met de lancering van de nieuwe Sol LeWitt-applicatie, ontwikkeld door Microsoft.

De tentoonstelling

Solomon (Sol) LeWitt, geboren in Hartford, Connecticut, in een familie van Joodse immigranten uit Rusland, was een pionier op het gebied van conceptuele en minimalistische kunst, en staat vooral bekend om zijn Wall Drawings. Hoewel hij niet religieus was en een seculier leven leidde, onderhield Sol LeWitt gedurende zijn hele leven een discrete maar hardnekkige band met zijn Joodse achtergrond. In de jaren negentig raakte hij actiever betrokken bij zijn gemeenschap in Chester, Connecticut, en ontwierp hij de nieuwe synagoge van de gereformeerde Congregatie Beth Shalom Rodfe Zedek, die in 2001 werd geopend. Voor Sol LeWitt was het ontwerp van een synagoge “een probleem van geometrische vormen in een ruimte die aangepast is aan ritueel gebruik”. Aan de hand van archieven, tekeningen, foto’s en getuigenissen verkent de tentoonstelling in het Joods Museum van België de ontstaansgeschiedenis van dit belangrijke project, dat tot nu toe weinig bekend is bij het grote publiek.

De tentoonstelling gaat ook in op een ander vergeten aspect van Sol LeWitts carrière: de nauwe relaties die de kunstenaar doorheen zijn carrière ontwikkelde met Belgische verzamelaars, galeriehouders en in België gevestigde kunstenaars. Zo zal onder meer Wall Drawing #138, voor het eerst gemaakt in Brussel in de galerie MTL – die een pioniersrol speelde bij de introductie van conceptuele kunst in België – worden getoond, evenals Sol LeWitts samenwerking met de architect Charles Vandenhove bij het ontwerp van het Universitair Ziekenhuis in Luik.

Alle werken in de tentoonstelling zijn afkomstig uit Belgische openbare en privé-collecties, alsook uit de LeWitt Collection. De Wall Drawings, die rechtstreeks op de muren van het Joods Museum van België worden aangebracht, vormen een uitzonderlijke participatieve ervaring, waarbij in Brussel gevestigde jonge kunstenaars en studenten aan kunstscholen worden samengebracht met professionele kunstenaars uit de studio van LeWitt. Voor elke muurtekening worden teams gevormd rond een professionele assistent die met de lokale studenten werkt en hen begeleidt. Dit educatieve initiatief is voor hen een unieke kans om betrokken te worden bij het creatieve proces van een van de grootste Amerikaanse kunstenaars.

Ten slotte is de tentoonstelling in het Joods Museum van België de gelegenheid om in Europa een applicatie voor smartphones te lanceren, gewijd aan de kunstenaar en zijn werk en ontwikkeld door Microsoft in samenwerking met de LeWitt Collection. In overeenstemming met de wens van Sol LeWitt om kunst voor iedereen toegankelijk te maken, zal deze applicatie de bezoekers een unieke meeslepende en educatieve ervaring bieden.

(Omslagfoto: Sol LeWitt, Wall Drawing #528G, 1987. Exhibition view at Galleria Massimo Minini, Italy, 2013. Photo Courtesy Galleria Massimo Minini © Estate of Sol LeWitt, 2021)

“Een collectie is een gemoedstoestand.” – Galila Barzilai Hollander

« Works on Paper » geeft u een inkijk in het overvloedige universum van Galila Barzilai Hollander. Deze Belgische verzamelaarster uit Tel Aviv verzamelt al vijftien jaar lang hedendaagse kunst. De collectie vertelt het verhaal van deze buitengewone persoonlijkheid: achter de samengebrachte werken schuilt een onweerstaanbaar verlangen om zichzelf opnieuw uit te vinden.

Uit dit overvolle universum presenteert deze tentoonstelling een welomschreven selectie: werken op papier. De bezoeker ontdekt hoe internationale kunstenaars, zoals Jonathan Callan, Jae Ko, Anish Kapoor, William Klein, Angela Glajcar, Andrea Wolfensberger,  Brian Dettmer, Haegue Yang en anderen, dit alledaagse materiaal heruitvinden om er onverwacht krachtige objecten van te maken. Collages, sculpturen, inscripties, installaties en juwelen staan hier naast elkaar en verwijzen naar de excentrieke persoonlijkheid van de verzamelaarster. Maar de werken bieden ook een reflectie over hoe kunst onze waarneming kan afleiden. Verdraaien is troef in dit rijk, waar elk werk evenveel spot met onze waarneming als met ons oordeel.  

© Jonathan Callan, Art around Mythology around Global Strategy, 2014

• 

• 

• 

• 

• 

Van 15 oktober 2021 tot 31 maart 2022 presenteert het Joods Museum van België een nieuw educatief project met als titel “Karikaturen over Joden: een lange geschiedenis. Selecties uit een buitenissige collectie”.

Deze buitengewone collectie werd verzameld door Arthur Langerman, een Belg van Antwerpse afkomst geboren in het midden van de oorlog. Met deze educatieve tentoonstelling geven we een idee van de collectieve waanzin die dit uitgebeelde antisemitisme is en we volgen het fenomeen op verschillende continenten en gedurende enkele eeuwen. Dit project confronteert de toeschouwer met de representatie van Joden en de stereotypen die ermee gepaard gaan vanaf het heidens en religieus anti-judaïsme tot het sociaal en politiek antisemitisme.

Via facsimile’s geprint op multiplex ziet men schilderijen, gravures, houten beeldjes, foto’s, archieven, affiches, postkaartjes, maar ook ongewone objecten zoals bierpullen, geldpotten, geëmailleerde plaquettes, asbakken en luciferdoosjes. De afbeeldingen zijn verschillend van oorsprong, maar de ontwerpers besteden toch een bijzondere aandacht aan ‘Belgische’ illustraties: met de zogezegde ontheiliging van de hosties van Brussel (1370) tot de vignetten van textiel tijdens Aalsts Aalst, doet België niet onder.

Naast deze panelen met facsimile’s zijn er ook echte objecten en archiefstukken uit de collecties van het Joods Museum van België te zien. Tot slot kan de bezoeker via een videofilm over de verzamelaar Arthur Langerman diens persoonlijke verhaal ontdekken, met zijn atypisch parcours en zijn gedrevenheid om de herinnering in stand te houden.

Het Joods Museum van België stelt dit project voor via zijn educatieve dienst die erkend werd als centre labellisé door Démocratie ou barbarie  van de Fédération Wallonie-Bruxelles. De educatieve dienst organiseert rondleidingen om het gebruik van stereotypen, zowel in het verleden als vandaag, te analyseren. Groepen kunnen bovendien een workshop Mythen en  Stereotypen reserveren of een ​​ontmoeting met een getuige van de Holocaust.

De tentoonstelling

Aan de hand van foto’s, video’s en handgeschreven materiaal plaatst de tentoonstelling een specifieke en symbolische ruimte en tijd centraal, namelijk het eiland Lesbos in 2020. Dat eiland in de Egeïsche Zee, op enkele kilometers van de Turkse kust, kende in 2020 een aantal opeenvolgende crisissen, waardoor het een knooppunt wordt in onze geschiedenis en ons bewustzijn. Daarom bedacht het Joods Museum van België deze tentoonstelling, als een originele creatie die ingaat op thema’s die aansluiten bij de lange geschiedenis van de joodse gemeenschappen: ballingschap, geweld, solidariteit.

Het werk dat Mathieu Pernot in 2020 in Lesbos maakte en dat in deze tentoonstelling voor het eerst getoond wordt, wordt verankerd in een langlopend oeuvre. Al meer dan tien jaar gaat de fotograaf de confrontatie aan met het migratievraagstuk en de aanwezigheid van asielzoekers op het Europese continent. Terwijl de eerste beelden wezen op een vorm van onzichtbaarheid van die individuen verborgen onder lakens in de straten van Parijs of verdreven uit het bos van Calais, gaan de later gemaakte reeksen op zoek naar nieuwe vormen van gedeelde verhalen. Door teksten te verzamelen die in schoolschriften zijn neergeschreven of door beelden te ontvangen die zijn opgenomen met een mobiele telefoon, fungeert de kunstenaar ook als doorgeefluik voor “het leven van anderen”, en laat hij zien hoe dat leven, voor het zelfs dat van anderen wordt, een gemeenschappelijk verhaal vormt dat we samen moeten vertellen.

Mathieu Pernot won in 2019 de Prijs Cartier-Bresson. Hij volgt de aanpak van de documentaire fotografie en wijkt uiteindelijk af van de protocollen ervan. Door vragen te stellen bij zijn eigen manier van werken en alternatieve formules te verkennen, bouwt zijn werk aan wat zo vaak ontbreekt: verhalen met meerdere stemmen.

De tentoonstelling wordt vegezeld van de publicatie “Ce qu’il se passe” (Gwinzegal editions, mei 2021).

• 

• 

• 

• 

• 

Publicatie

In het kader van de tentoonstelling “Something is Happening” in het Joods Museum van België, publiceerde Editions GwinZegal “Ce qu’il se passe. Lesbos 2020” (mei 2021). Het werk is te koop aan de receptie van het museum.

Het boek dompelt ons onder in het fotografische werk dat Mathieu Pernot verrichtte met de migranten van het kamp Moria. De winnaar van de Prijs Cartier-Bresson 2019 neemt ons mee doorheen verschillende hoofdstukken: “Op het pad”, “Over de loopbrug”, “Een schuilplaats bouwen”, “Een vuur maken”, “Wachten”. Het boek laat de kanteling zien – “What is happening” – als alles plotseling wordt vernietigd door een wanhoopsdaad die doet denken aan een klassieke tragedie. Er blijft niets anders dan “Redden wat er te redden valt” en “Opnieuw beginnen”.

• 

• 

In de aanloop naar de grote overzichtstentoonstelling van de Franse fotograaf Mathieu Pernot, opent het Joods Museum van België op 30 april een groepstentoonstelling met werk van Armando Andrade Tudela, Marianne Berenhaut, Heidi Bucher, Miriam Cahn, Latifa Echakhch, Sigalit Landau, Alina Szapocznikow, Naama Tsabar en Lawrence Weiner.

Een voorstel van Eloi Boucher in samenwerking met het Joods Museum van België

Ellis Island is “die smalle zandbank aan de monding van de Hudson”, een eilandje tegenover Manhattan. Het was de belangrijkste toegang voor tal van gemeenschappen die tussen 1892 en 1924 op Amerikaanse bodem aankwamen. Bijna zestien miljoen emigranten – hoofdzakelijk uit Europa maar ook uit Arabische landen – kwamen er in transit voorbij en moesten een hele reeks medische en psychologische onderzoeken ondergaan, en ook van identiteit veranderen. De Joods-Poolse schrijver Georges Perec biedt ons een nauwkeurige beschrijving van deze “non-plek” in een tekst die hij schreef in 1979. Een utopische plaats waar mensen zichzelf vergeten, waar het lichaam en de identiteit veranderen, een plaats waar ook ruimte wordt gelaten voor dromen en hoop op een betere wereld.

In navolging van het verhaal van Perec richt de tentoonstelling in het Joods Museum van België onze aandacht op de manier waarop hedendaagse kunstenaars omgaan met het thema van ballingschap en hoe zij staan tegenover de wereld als een plek waar mensen zich verspreiden, opgesloten zijn of ronddwalen. Ellis Island bestudeert de ontworteling en emigratie als een geestelijke of lichamelijke toestand, maar ook als een scheppende “katalysator” waarbij artistieke processen van assembleren en fragmenteren worden toegepast.

• 

• 

VERLENGD TOT 25 APRIL 2021

Home is de eerste overzichtstentoonstelling van het werk van fotograaf en videokunstenaar Assaf Shoshan (°1973), die woont en werkt tussen Parijs en Tel Aviv. Deze unieke tentoonstelling volgt de lijn van een gevoelig en geëngageerd oeuvre, dat over een tiental jaar tot stand kwam tussen het Midden-Oosten en Europa, met Afrika op de achtergrond. Shoshan volgde een opleiding filosofie voor hij aan de slag ging als fotograaf en verkent onvermoeibaar de wereld, via de concepten territorium, identiteit en verbondenheid, over tastbare grenzen heen. Hij is bezeten door het thema ontworteling en zijn werk werpt een subtiele en fijnzinnige blik op een mensheid op de dool.

Zijn landschappen en portretten roepen een voorouderlijke verwachting op, ontdaan van melancholie. Door zijn empathische benadering, die tegelijk documentair en autobiografisch is, ontstaan raadselachtige beelden die het midden houden tussen realiteit en fictie. Door de realiteit van de ballingen van vandaag in perspectief te plaatsen, roept Shoshan tussen de regels door de geschiedenis van het Joodse volk op, doordrongen van de exodus en de thema’s van verlaten en aanvaarding. Maar zijn obsessie met het thema ballingschap sluit ook aan bij zijn eigen geschiedenis: als lid van de derde generatie van Joodse ballingen die zich in Israël hebben gevestigd, heeft hij er zelf voor gekozen om in een ander land te gaan wonen en zo is Shoshan innig begaan met de kwestie van gehechtheid aan een plaats. Vanuit het ervaren van een gevoel van vreemdheid ontwikkelt de Israëlische kunstenaar een uniek visueel oeuvre. Hij bedenkt een poëzie van de clandestiniteit, gedreven door de vraag aan welk land iemand zich moet hechten in een wereld met vage contouren?

• 

• 

• 

• 

Kom ze ontdekken van 7 oktober 2020 tot 25 april 2021 in het Joods Museum van België

L’histoire du Maroc incarne un cas exceptionnel de convivialité judéo-musulmane. Présents depuis plus de deux mille ans, Juifs et Musulmans ont vécu côte à côte pendant des siècles. A travers ces photographies, les objets, coutumes et traditions de ces femmes et hommes nous sont révélés. Une centaine de clichés inédits pris par Aron Zédé Schulmann au début des années 1950, pour immortaliser l’histoire des Juifs du Maroc, fut présentée.

Cette exposition est réalisée en coopération avec le CCJM. Elle est accompagnée de textes rédigés par les élèves du Lycée Guy Cudell de Saint-Josse qui, encadrés par leurs professeurs de français et d’histoire, ont décidé d’élargir le thème original en se focalisant sur les rapports entre Juifs et Musulmans de la naissance de l’Islam jusqu’au au déclin de l’Empire ottoman.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Cette exposition est itinérante. Elle a été présentée à la Maison Communale de St Josse du 26 janvier au 3 février, dans quatre Maisons de quartier de la Ville de Bruxelles (Midi, Haren, Willems et Rossignol), du 9 février au 3 mars, à la Maison des Cultures et de la Cohésion Sociale à Molenbeek du 9 au 26 mars, au Parlement bruxellois en mai et à la Maison Communale d’Evere en septembre 2017. Cette exposition a connu un véritable engouement et nous a permis de toucher des publics très variés, en allant directement sur place, dans des communes où les habitants ne franchissent pas toujours les frontières invisibles de l’espace bruxellois.

Elle fut accompagnée de nombreuses activités dont des conférences, projections de films, ateliers de calligraphie, ateliers olfactifs et concerts. Le dossier pédagogique suivant est mis à la disposition des professeurs, animateurs et encadrants.

Vandaag wonen in Brussel meer dan 180 nationaliteiten naast elkaar. Dat cijfer spreekt op zich al tot de verbeelding, maar al die emigranten hebben ook nog eens hun eigen geschiedenis, hun eigen parcours en hun eigen verwachtingen.

Sinds 1830 hebben we verschillende opeenvolgende emigratiegolven gekend. Waarom hebben deze vrouwen en mannen hun land verlaten? Is Brussel voor hen een toevluchthaven geweest?

Deze tentoonstelling vertelt hoe de Belgische hoofdstad geleidelijk aan is veranderd tot een ‘wereldstad’. Over een periode van bijna twee eeuwen beschrijft zij het parcours van de buitenlanders die zich voor enkele maanden of voor altijd in Brussel hebben gevestigd en doet dat aan de hand van de voorwerpen die deze mensen met zich mee hebben gebracht, hun persoonlijke getuigenissen of hun familiefoto’s.

Naast dit historische luik stelt ‘Brussel, toevluchthaven?’ het werk voor van Kika Nicolela, Thomas Israël, DK Ange, Nadia Berriche, Thomas Marchal, Christopher de Béthune, le collectif Farm Prof, In Your Box Project, Ilyas Essadek et Herman Bertiau, kunstenaars die in Brussel wonen (fotografen, street artists, beeldhouwers, videomakers) en die in hun werk het thema van migratie en culturele diversiteit in het Brussel van vandaag aan bod laten komen.

Filmvertoningen, participatieve artistieke performances, lezingen en workshops zullen extra weerklank geven aan deze tentoonstelling, die wordt georganiseerd door het Joods Museum van België en het Rijksarchief met de medewerking van het Centrum voor Joods-Marokkaanse Cultuur. Bij de tentoonstelling hoort ook een speciaal nummer van de Interculturele Agenda van het Brussels Centrum voor Interculturele Actie. Deze tentoonstelling is drietalig: Nederlands, Frans en Engels.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

•