“Gestolen Joodse Erfgoed: Het lot van de Andriesse-collectie” volgt het leven en de culturele impact van de Nederlands-Belgische filantropen en kunstmecenassen Hugo Daniel Andriesse (1867-1942) en zijn vrouw Elisabeth Andriesse (1871-1963).

De familie Andriesse was voor de oorlog prominente weldoeners van liefdadigheidsinstellingen in Brussel en verzamelde schilderijen van oude meesters en wandtapijten. Na hun vlucht naar New York in 1940 werd hun collectie schilderijen en wandtapijten geplunderd door de nazi-bezettingsregering in België. Een deel van de collectie is nog steeds vermist.

Terwijl het Joods Museum van België wordt gerenoveerd, zal de tentoonstelling één dag te zien zijn op 7 november 2024.

Gratis toegang.

De tentoonstelling is samengesteld door de Jewish Digital Cultural Recovery Project Foundation (JDCRP), in samenwerking met het Joods Museum van België en de Federale Overheidsdienst Economie (FOD Economie). Tentoonstellingscurator: Anne Uhrlandt, onderzoeks- en documentatieverantwoordelijke bij de JDCRP.
De tentoonstelling maakt deel uit van een project dat medegefinancierd wordt door de Europese Unie en de Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference), gesponsord door de Stichting “Erinnerung, Verantwortung und Zukunft” (EVZ) en ondersteund door het Duitse Federale Ministerie van Financiën (BMF).

Hommage aan Aristides de Sousa Mendes: de moed van een rechtschapen*

De Stichting Les Justes de Belgique en de Aristides de Sousa Mendes Foundation – US, in samenwerking met het Joods Museum van België en het Centraal Israëlitisch Consistorie van België, hebben de eer om op zondag 17 november van 17.30 tot 19.00 uur hulde te brengen aan Aristides de Sousa Mendes, Rechtvaardige onder de Volkeren. Dit evenement vindt plaats onder het hoge beschermheerschap van het Koninklijk Huis van Zijne Majesteit Koning Albert II.

Aristides de Sousa Mendes, consul van Portugal in Bordeaux van 1938 tot 1940, is een iconische figuur van morele moed en verzet tegen onrecht. In 1940, tijdens een periode van toenemende vervolging van Joden en staatlozen in Europa, nam Sousa Mendes de moedige beslissing om de bevelen van zijn regering te negeren. Geïnspireerd door zijn katholieke geloof en zijn gesprekken met rabbijn Chaim Kruger, volgde hij zijn geweten en tekende hij tienduizenden visa voor vluchtelingen, waaronder veel Joden, waardoor ze aan de nazi-barbarij konden ontsnappen.

Deze heldhaftige daden redden mensen van 49 verschillende nationaliteiten, van verschillende religies en sociale achtergronden, waaronder Oostenrijkers, Fransen, Nederlanders, Luxemburgers en Belgen.

Ter gelegenheid van de 70e verjaardag van zijn overlijden biedt dit eerbetoon de gelegenheid om zijn buitengewone toewijding aan de mensheid te herdenken en het belang van zijn nagedachtenis in de strijd tegen onrecht en intolerantie te bevestigen.

Registratie verplicht vóór 13 november via info@JustesdeBelgique.org.

*De Hebreeuwse uitdrukking, vertaald als “ Rechtvaardigen onder de Volkeren”, duidt in de rabbijnse traditie godvrezende niet-joden aan en, in de middeleeuwen en moderne tijden, degenen onder hen die een correcte houding aannamen ten opzichte van joden die unaniem gehaat en vervolgd werden in heel Europa.

Het Joods Museum van België ondergaat een metamorfose: welkom bij het ‘Jewish Museum In/Out’

Het Joods Museum van België kondigt vandaag de tijdelijke sluiting van zijn deuren aan voor een ambitieus renovatie- en uitbreidingsproject, met een heropening gepland voor 2028. Deze transformatie biedt de instelling de gelegenheid om haar rol binnen de hedendaagse samenleving te herzien, met de nadruk op haar kernwaarden: openheid, dialoog en educatie. Tijdens deze periode verandert het museum totaal van vorm en zet het als Jewish Museum In/Out zijn culturele missies verder via externe en digitale initiatieven.

Een dynamisch programma met een sterke maatschappelijke betrokkenheid

Tijdens de sluiting blijft het Joods Museum van België aanwezig in het Brusselse en internationale landschap met een nieuwe identiteit: Jewish Museum In/Out. Met nieuwe ‘formats’ zal de instelling haar culturele missie blijven waar maken. In samenwerking met andere instellingen zullen tentoonstellingen van hedendaagse kunst worden georganiseerd, waardoor het publiek werken en projecten op nieuwe plaatsen kan ontdekken. Naast tentoonstellingen zal het museum, in samenwerking met de Stad Brussel, evenementen en reizende artistieke optredens blijven programmeren, waaronder artistieke interventies in de openbare ruimte en op partnerlocaties. Deze nomadische benadering zal krachtige en innovatieve ontmoetingen bevorderen, waardoor de rol van het museum binnen het culturele leven van Brussel verder wordt versterkt.

Een extern educatief programma grijpt plaats in de scholen zelf, waardoor cultuureducatie binnen de onderwijsinstellingen wordt bevorderd. Dit engagement voor jongeren weerspiegelt het streven van het museum om een ​​leidende rol te blijven spelen in de overdracht van kennis en humanistische waarden, evenals in de strijd tegen antisemitisme en alle vormen van racisme.

Tegelijkertijd integreert het museum digitale technologie om te kunnen beantwoorden aan hedendaagse behoeften. Tijdens de periode van verbouwing zal een digitaal museum al zijn missies – conservering, verspreiding en educatie – blijvend onder de aandacht brengen. Via een interactief platform krijgt iedereen de mogelijkheid om de collecties te verkennen, tentoonstellingen te volgen en deel te nemen aan educatieve programma’s.

“De renovatiewerken aan het Joods Museum van België zijn essentieel om deze unieke plek van culturele en educatieve overdracht te behouden en te vergroten. Haar inzet om de geschiedenis te vertellen via kunst en herinnering is van onschatbare waarde. In afwachting van de heropening belooft het programma extra muros onze stad te verrijken, tot in  het hart van de Brusselse wijken, een waardevolle kans voor iedereen om cultuur te ontdekken en erover te reflecteren.” – Philippe Close, burgemeester van de Stad Brussel

Een architecturale en culturele transformatie

Het Joods Museum van België, dat sinds 2002 is gevestigd in een gebouw van einde 19e eeuw, zal een architecturale transformatie ondergaan. Het Architectenbureau Barozzi Veiga (Barcelona) zal in samenwerking met Tab Architects (Gent) deze transformatie leiden. Het architecturale project omvat de toevoeging van een ‘belvedère’, een symbool van openheid en moderniteit, die een panoramisch uitzicht over Brussel zal bieden. Bijzondere aandacht gaat uit naar de scenografie, van de hand van Christophe Gaeta, zodat een volledig nieuwe museumrondleiding zal ontstaan. Bovendien zal de integratie van een hedendaags kunstwerk de dialoog tussen traditie en innovatie versterken.

Een toekomstgericht museum

Deze renovatie vertegenwoordigt veel meer dan een architectonisch project. Ze onderstreept het vermogen van het Joods Museum van België om zichzelf continu te vernieuwen, in te spelen op de uitdagingen van de toekomst en zijn rol als centrum voor uitwisseling, reflectie en doorgever van geheugen te versterken. In 2028 opent het museum opnieuw zijn deuren met een volledig vernieuwde ruimte die aansluit bij de behoeften en de verwachtingen van een divers en eigentijds publiek. Het bouwproject van het nieuwe Joods Museum van België krijgt de steun van Beliris – Brussels Hoofdstedelijk Gewest, de Federatie Wallonië-Brussel en de Stad Brussel.

Performance : David Bernstein – Even if it’s not true, it’s well found – 6.06 vanaf 18.30u

 De titel Even if it’s not true, it’s well found, is een letterlijke vertaling van de Italiaanse uitdrukking Se non e vero, e ben trovato, wat betekent dat, hoewel een verhaal is verzonnen, het nog steeds de moeite waard is om verteld te worden. Het werk bestaat uit een serie abstracte sculpturen waaruit fictieve verhalen zijn ontstaan. Deze verhalen zijn ontstaan uit gedachten die opkwamen tijdens het observeren van de kunstwerken en onthullen zo een andere ‘waarheid’ over het object. 

In het museum worden drie van deze sculpturen gepresenteerd, die geactiveerd zullen worden door verhalen die tijdens de voorstelling worden verteld. Elke sculptuur is gemaakt van verschillende materialen – verschillende houtsoorten, messing en staal – om gevarieerde tastervaringen mogelijk te maken. Hun vormen zijn geïnspireerd op voorouderlijke rituele instrumenten en moderne industriële designobjecten.         

Het doel van dit werk is om de kracht van de verbeelding te onderzoeken om verschillende lezingen van hetzelfde object te geven. Het benadrukt de vreemdheid van objecten en viert het idee dat één ding veel dingen tegelijk kan zijn.

Dit evenement maakt deel uit van de performancecyclus “Laboratoire des Rituels“.

In het hart van het project Laboratory of Rituals zetten vier performancekunstenaars – Hilal Aydoğdu, David Bernstein, Barbara Salomé Felgenhauer et Zinaïda Tchelidze – zich in om nieuwe mythologieën te creëren die de wereld opnieuw betoveren.

In dit artistieke laboratorium verkennen deze kunstenaars de diepten van de collectieve verbeelding en wagen ze zich in de meanders van geschiedenis, cultuur en traditie. Ze nodigen ons uit om een duik te nemen in hun artistieke universums, om de doorgangen tussen de zichtbare en onzichtbare wereld over te steken, om nieuwe perspectieven en nieuwe inzichten in de wereld te ontdekken.

Het «Laboratory of Rituals» is meer dan alleen een tentoonstelling. Het is een ruimte voor artistieke verken­ning waar interculturele performancekunstenaars elkaar ontmoeten, elkaar bevragen en hun visies op de wereld delen. Het is een oproep om na te denken, ons te verwonderen en nieuwe mythologieën te creëren die ons bestaan nieuw leven inblazen.

Programma :
18.30 uur – Opening
18.30 uur tot 19.30 uur – Voorstelling
19.30 uur – Drink
20.30 uur – Einde

Prijs : PAY WHAT YOU CAN (Aanbevolen prijs : 6€)

Gesprek tussen Luc Benhamou en Sonia Wieder-Atherton met muzikale momenten 

Chantal Akerman werd in 1950 in Brussel geboren. Haar ouders, oorspronkelijk uit Polen, kwamen in de jaren 1930 naar België. Tijdens de oorlog werd een deel van haar familie gedeporteerd en vermoord in Auschwitz. Het zwijgen dat daarop volgde was een leidraad voor zowel haar werk als filmmaker als haar leven als vrouw.

Sonia Wieder-Atherton en Luc Benhamou willen graag een moment van uitwisseling delen door Chantal Akermans relatie met het Jodendom te bevragen. Een van de vele invalshoeken is haar werk, maar ook enkele van haar standpunten, haar relatie met Bijbelteksten en met het doorgeven aan volgende generaties. De cellostem van Sonia Wieder-Atherton omkadert het gesprek.

LUC BENHAMOU :

Luc Benhamou werd in 1959 in Parijs geboren en studeerde cinematografie aan het Insas in Brussel. Daarna werkte hij als director of photography, maakte hij korte films en bestudeerde het Jodendom. Hij kaderde en/of belichtte alle films van Chantal Akerman tussen 1983 en 1988, waaronder : Les Années 80 (1983) L’homme à la valise (1983), Un jour Pina a demandé (1983), J’ai faim, j’ai froid (1984), Family Business (1984), Golden eighties (1984), Letters Home (1986), Histoires d’Amérique (1988).

SONIA WIEDER-ATHERTON :

Celliste Sonia Wieder-Atherton studeerde aan het Conservatorium van Parijs alvorens haar studie verder te zetten bij Natalia Chakhovskaya aan het Tsjaikovski Conservatorium in Moskou. Op 25-jarige leeftijd keerde ze terug naar Frankrijk, waar ze Chantal Akerman ontmoette. Hun relatie in leven en werk zou voor altijd duren. Hun werelden kwamen samen in filmmuziek en toneelcreaties. Chantal Akerman regisseerde ook verschillende films met SWA, die werken uitvoerde variërend van Monteverdi tot Dutilleux. Hun samenwerking aan de muziek voor “Histoires d’Amérique” gaf aanleiding tot de opname van liturgische Joodse gezangen voor cello en piano. 

Programma:

18.00 uur opening

18.30 uur start discussie (ca. 1,5 uur)

20.00 uur einde (geen drink)

Krediet: CINEMATEK Collecties – © Fondation Chantal Akerman

Vier Pesach met ons!

We zijn verheugd jullie uit te nodigen voor een dag van Pesach vieringen op 14 april om 15.00 uur.
Pessa’h, ook wel bekend als Pesach, is een van de drie pelgrimsfeesten van het Jodendom en herdenkt de uittocht van de Hebreeën uit de slavernij in Egypte volgens het Boek Exodus van de Tora. De feestdag roept de notie op van vernieuwing, van vrijheid, en wordt geëerd door middel van een aantal rituelen, waaronder het eten van ongezuurd brood (matza) en de viering van de Pesachmaaltijd.

Programma :

Matzot maken voor kinderen: Onze jonge deelnemers krijgen de kans om deel te nemen aan een workshop matza-brood maken. Ze krijgen de kans om het belang van deze voorouderlijke traditie te ontdekken door hun handen vuil te maken.

Rondleiding door de tentoonstelling “Passage – Textiel & Ritueel”: We nodigen je ook uit voor een rondleiding door onze tentoonstelling “Passage – Textiel & Ritueel”, een fascinerende verkenning van Joods textiel en rituelen.

Dit evenement wordt georganiseerd in samenwerking met het European Jewish Community Centre (EJCC).

Als onderdeel van NOCTURNES opent op 11 april de derde “Passage” tournee in onze Project Space, waarbij je wordt uitgenodigd om de hedendaagse heropleving van geloven en rituelen te verkennen door middel van een programma van unieke voorstellingen.

In de Turkse cultuur geef je iemand je bed, je thuis als je hem of haar welkom heet. Misafirperverlik betekent «gastvrijheid» in het Turks. De term heeft Arabische wortels: «musafir», «safar», wat ook «honger» betekent en «degene die op expeditie gaat».

En Perzische wortels: «parvar» betekent «voeden, opvoeden». Misafirperver betekent dus «hij of zij die zijn of haar gast voedt».

De voorstelling bestaat uit twee delen: «de voorbereiding» en «de maaltijd».
Duur van de voorstelling: 2 uur.

Hilal Aydoğdu (1998, Luik), licentiate tekenen aan de Académie des Beaux-Arts in Luik, werkt sinds enkele jaren in de performancekunst en heeft haar vaardigheden ontwikkeld bij La Cambre.

Hilal stelt de plaats van vrouwen in een mannenwereld in vraag. Ze stelt voor om de mechanismen te onderzoeken die aan het werk zijn om een schadelijke hegemonie – die van het patriarchaat – te vestigen, voornamelijk door middel van cultuur, door het morbide lexicon van de waarden en geboden die het overbrengt te onderzoeken: eer, maagdelijkheid, gehoorzaamheid.

Performance en installatie geven haar woorden vorm; door de grenzen tussen het object en het vlees ervan af te breken, door te spelen met wat kan worden samengedrukt, probeert ze onevenwichtigheid uit te lokken, de verbinding te laten leiden tot duizeling, en vanuit de duizeling, de val.

Ze wil de orde die toeslaat in naam van idealen die vrouwen schade berokkenen, confronteren met de gevolgen van deze heerschappij, door de gruwel en pijn die ze genereert naar haar terug te kaatsen.

Program :

• guided tour of the “Passage” exhibition at 6pm (FR)
• guided tour of the “Passage” exhibition at 6:30pm (NL)
• Performance Misafirperver by Hilal Aydoğdu from 6 pm to 8 pm (FR,NL,EN)
  
  For bookings –> via the Nocturnes website (ticket sales open on March 25)

In het hart van het project Laboratorium Rituelen zetten vier performancekunstenaars – Hilal Aydoğdu, David Bernstein, Barbara Salomé Felgenhauer et Zinaïda Tchelidze – zich in om nieuwe mythologieën te creëren die de wereld opnieuw betoveren.

In dit artistieke laboratorium verkennen deze kunstenaars de diepten van de collectieve verbeelding en wagen ze zich in de meanders van geschiedenis, cultuur en traditie. Ze nodigen ons uit om een duik te nemen in hun artistieke universums, om de doorgangen tussen de zichtbare en onzichtbare wereld over te steken, om nieuwe perspectieven en nieuwe inzichten in de wereld te ontdekken.

Door hun voorstellingen bieden deze artiesten ons intense momenten waar het heilige en het profane elkaar ontmoeten, waar emoties opbloeien en vragen zich vermenigvuldigen. Ze openen de deuren naar zintuiglijke en intellectuele ervaringen en nodigen ons uit om na te denken over onze eigen relatie met geloven, mythen en rituelen.

Het «Laboratorium voor Rituelen» is meer dan alleen een tentoonstelling. Het is een ruimte voor artistieke verken­ning waar interculturele performancekunstenaars elkaar ontmoeten, elkaar bevragen en hun visies op de wereld delen. Het is een oproep om na te denken, ons te verwonderen en nieuwe mythologieën te creëren die ons bestaan nieuw leven inblazen.

Het Laboratorium voor Rituelen opent op 11 april in onze Project Space en nodigt je uit om de hedendaagse heropleving van geloof en rituelen te verkennen via een programma van unieke performances. De eerste performance vindt plaats als onderdeel van het Nocturnes evenement.

Programme :

Misafirperver – Hilal Aydoğdu – 11.04.2024

La Chapelle des peines pour le monde – Barbara Salomé Felgenhauer – 22.05.2024

Even if it’s not true, it’s well found – David Bernstein – 6.06.2024

To your arrival and our welcome – Zinaïda Tchelidze – 1.09.2024

Ter gelegenheid van INTERNATIONALE ROMA-DAG nodigt het Joods Museum van België u graag uit op een evenement ter ere van de Roma-cultuur en ter bewustmaking van de anti-Roma-discriminatie.

In samenwerking met ESMA, Carrefour des Cultures:
ESMA-CC is een vereniging die kunstenaars, culturele creaties en muziek uit de Balkan en de Roma promoot en ondersteunt, met als doel ontmoetingen, debat en dialoog tussen groepen, gemeenschappen en culturele spelers in de burgermaatschappij aan te moedigen.

Programma

• 15.30 uur: Conferentie: Carol Silverman (Eng – Fr)
• 16.45 : VRAAG EN ANTWOORD
• 17.00 uur: Pauze
• 17.30 uur: Concerten
• 18.30 uur: Vriendschapsborrel

Gratis evenement

Conferentie

Historische en culturele contexten van klezmermuziek en Roma-muziek uit de Balkan: vergelijkingen en contrasten.

De Joden en de Roma worden vaak beschouwd als de twee meest emblematische minderheidsgroepen van Europa. Beide gemeenschappen hebben de cultuur en kunst van Oost-Europa enorm verrijkt, terwijl ze werden geconfronteerd met historische discriminatie, waaronder de genocide door de nazi’s. Deze geïllustreerde lezing verkent de culturele banden en verschillen tussen Joden en Roma in Oost-Europa. We concentreren ons op muziek en onderzoeken de professionele rol van klezmer- en Roma-muzikanten en de context van hun repertoire en optredens in het rituele en familieleven. Vandaag de dag is de muziek van de Balkan-Roma niet alleen een dynamische aanwinst voor de gemeenschap, maar ook een wereldwijd muzikaal product; klezmer wordt ook creatief gerevitaliseerd en opnieuw vormgegeven. Tegelijkertijd nemen antisemitisme en zigeunerhaat toe. In deze moeilijke tijden kan muziek dienen als instrument in de strijd tegen neonationalisme en xenofobie.

• Carol Silverman

Carol Silverman is al meer dan veertig jaar geïnteresseerd in de muziek en cultuur van de Balkan als onderzoeker, docent, kunstenaar en activist. Ze is emeritus hoogleraar culturele antropologie en folklore aan de Universiteit van Oregon en doceerde Joodse en Balkanfolklore, waarbij ze zich richtte op muziek, festivals, cultureel beleid en mensenrechtenkwesties.

Concerten

• ESMA Nieuwe Generatie Band
• Vilmos Csikos, Anette Dukane Csikos, Duka Vilmos
• The Klezmer Society

Tentoonstellingen

• Ceija Stojka

Ceija Stojka werd in 1933 in Oostenrijk geboren als vijfde van zes kinderen in een gezin van Roma paardenhandelaren. Op tienjarige leeftijd werd ze met haar moeder Sidonie en andere familieleden gedeporteerd. Ze overleefde drie concentratiekampen: Auschwitz-Birkenau, Ravensbrück en Bergen-Belsen. 

Pas vijfenveertig jaar later, in 1988, op vijfenvijftigjarige leeftijd, voelde ze de behoefte en de noodzaak om erover te praten. Ze begon aan een fantastisch herdenkingswerk en schreef, ondanks het feit dat ze als analfabeet werd beschouwd, verschillende aangrijpende boeken in een poëtische en zeer persoonlijke stijl, waarmee ze de eerste Roma-vrouw was die als overlevende van de vernietigingskampen getuigde van haar concentratiekampervaring, tegen vergetelheid en ontkenning in, en tegen het heersende racisme.