Deze tentoonstelling toont een artistieke kijk op een uitzonderlijke episode in de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog. Op 19 april 1943 verliet het 20e transport het doorgangskamp Mechelen om 1.631 Joden naar Auschwitz te deporteren. Dankzij verzetsacties, zowel binnenin als buiten de wagons, wisten 236 van deze gedeporteerden uit de trein te springen die hen naar de vernietiging leidde.
Fotograaf Jo Struyven (°Sint-Truiden, 1961) grijpt terug naar deze unieke daad van rebellie in West-Europa tijdens het naziregime en toont ons de landschappen waarin dit weinig bekende verhaal zich afspeelde. De foto’s vormen een eigentijds ‘memoriaal’ als antwoord op de onverschilligheid die vandaag deze kale landschappen kenmerkt, waar geen menselijke aanwezigheid verschijnt, en die toch beladen waren met (on)menselijkheid.
In dialoog met deze foto’s roepen ook twee schilderijen van Luc Tuymans (°Mortsel, 1958) de vernietiging van de Joden en de Roma in Europa op. Tuymans’ werk onderzoekt herhaaldelijk de relatie die individuenhebben met de geschiedenis en confronteert hen met hun vermogen om ze te negeren. Vanaf het einde van de jaren zeventig wordt de vervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog een thema in zijn schilderkunst.
“Een gedicht schrijven na Auschwitz is barbaars”. Dat is de vaststelling van de Duitse filosoof Theodor W. Adorno uit 1949. Het is via twee perspectieven uit de beeldende kunst dat de tentoonstelling deze vraag naar de (on)mogelijkheid van kunst na de Shoah aan de orde stelt.
Bij deze tentoonstelling, georganiseerd in samenwerking met de Stichting Auschwitz, wordt een catalogus uitgegeven (persbericht op 19 april 2023) en een educatieve ruimte ingericht met getuigenissen van ontsnapte vluchtelingen uit het 20e Transport.
Luc Tuymans, Our New Quarters, 1986, olie op doek, 80,5 x 120 cm
(MMK – Duitsland)
Luc Tuymans, Die Wiedergutmachung, 1989. Olie op karton, gemonteerd op multiplex, Olie op doek; diptiek 36,6 x 43 cm, 39,4 x 51,8 cm, (Privé-collectie)
in samenwerking met het PhotoBrussels Festival
